Hiszpańska Galicja i północna część Portugalii ma swoją odpowiedź na międzynarodowe rieslingi, sauvignon blanc czy chardonnay. To albariño, biała endemiczna odmiana winorośli oraz nazwa produkowanych z jej gron odmianowych win.
Niekwestionowanym zagłębiem albariño jest galicyjska apelacja D.O. Rías Baixas. Przed kilkoma laty świat oszalał na punkcie rześkich win produkowanych z winogron tego szczepu, chociaż jeszcze ćwierć wieku temu mało kto o nim słyszał. Zanim Rías Baixas otrzymała w 1988 roku status apelacji na jej obecnym terytorium funkcjonowało zaledwie 14 winiarni. Obecnie jest ich tam ponad 150, a mimo tego wszystkie produkowane wina schodzą na przysłowiowym pniu, w dużej części do winomanów z USA, Wielkiej Brytanii, Niemiec, krajów Beneluksu, Skandynawii i Szwajcarii. W 2012 eksport win z D.O. Rías Baixas (co można potraktować jako równoważne z winami 100% albariño) wzrósł kolejny rok z rzędu o dwucyfrową wartość (17%). Jeśli dodamy do tego, że portugalskie vinho verde produkowane jest w głównej mierze z albariño (w tym wypadku z alvarinho) wiemy, że mamy do czynienia z błyszczącą coraz jaśniej gwiazdą.
Charakterystyka odmiany winorośli albariño
Winorośl albariño preferuje klimat atlantycki charakteryzujący się łagodnymi temperaturami dobowymi w ciągu całego roku. Zimy w Rías Baixas są deszczowe, umiarkowanie ciepłe, różnice temperatur między nocą a dniem niewielkie. Aura wiosenna niewiele różni się tam od zimowej, ryzykiem dla winorośli mogą okazać się sporadycznie występujące nocą przymrozki oraz choroby wywoływane przez grzyby. Lato jest suche, lecz na szczęście długotrwałe upały w Galicji są rzadkością, jedynym zagrożeniem może okazać się gradobicie. Winobranie jest późne, aczkolwiek trudno jest wskazać konkretny miesiąc. W Galicji istnieją zróżnicowane warunki klimatologiczne w miesiącach poprzedzających zbiory (decyduje faktyczna dojrzałość i osiągnięcie równowagi w kwasowości jagód). La vendimia (winobranie) odbywa się niemal wyłącznie ręcznie z powodu specyficznego ukształtowania terenu w Rías Baixas oraz trudnej dostępności stanowisk dla maszyn.
Ze względu na dużą wilgotność sprzyjającą rozwojowi pleśni na winogronach albariño wymagany jest specjalny sposób uprawy. Aby gałęzie nie opadały na mokre podłoże roślina musi się piąć na altankę skonstruowaną głównie z równoległych względem siebie rzędów betonowych słupków (mierzą sobie niekiedy ponad dwa metry wysokości). Ten tradycyjny system nazywany jest w Hiszpanii "emparrado". Nowszy sposób uprawy albariño to tzw. "espaldera" (kratka). Obydwie metody mają jeszcze jedną zaletę. Pozwalają liściom oraz gronom przechwytywać maksymalną ilość promieni słonecznych, "towaru" wybitnie deficytowego w tej części Hiszpanii. Winorośl ta charakteryzuje się długowiecznością i bardzo szybkim wzrostem oraz rozrastaniem się. W związku z tym winogrodnicy muszą ją przycinać z dużą częstotliwością, głównie w okresie największych chłodów tak aby skutecznie hamować rozrost. Często zrywają też znaczną część liści aby mogła się rozwinąć większa ilość gron.
Albariño charakteryzuje się małą wydajnością gron na pojedynczych krzewach. W połączeniu z małą wielkością galicyjskich parceli i "trudnym" ukształtowaniem terenu w niektórych rejonach Galicji (np. O Rosal czy Ribeira Sacra) produkcja maksymalna w D.O. Rías Baixas rzadko przekracza 11.000 kg/Ha. Lepsze jakościowo w kontekście produkcji win są jagody krzewów starych, jednak liczba ich gron jest znikoma. W hiszpańskich winnicach zwykle sadzi się nowe krzewy w odstępie czteroletnim.
Grona są niewielkiej wielkości a jagody małych rozmiarów posiadają grubą skórkę. Albariño wypuszcza pąki bardzo wcześnie, dojrzewa powoli, winobranie odbywa się późno. Charakteryzuje się dużą odpornością na mączniaka prawdziwego i rzekomego.
Pochodzenie szczepu albariño
Albariño to dla hiszpańskich winiarzy odmiana szlachetna, zwykli używać w tym celu przymiotnika "noble". Bierze się to z pewnością z historii (a może legendy), według której winorośl tą obsadzili na terytorium Galicji mnisi z benedyktyńskiego opactwa Cluny pielgrzymujący z Francji do Santiago de Compostela. Miało to ponoć miejsce w XII wieku, a za kolebkę winiarstwa na tych mało przyjaznych terenach uznaje się okolice rzeki Umia. Inna teoria mówi, że albariño jest odmianą w 100% endemiczną (czyżby antyfrankońskie sentymenty Hiszpanów?). Doszukiwano się również jej konotacji z alzackim rieslingiem oraz mniej popularnym petit manseng. Jedno jest pewne - albariño najlepiej zaadaptowało się w "irlandzkim" klimacie deszczowej Galicji, tutaj przetrwało w zapomnieniu by pod koniec XX wieku powstać z popiołów niczym feniks.
Uprawa odmiany winorośli albariño w Hiszpanii i na świecie
Poza D.O. Rías Baixas (podstrefy Val do Salnés, Condado do Tea, El Rosal i Soutomaior) odmianę tą uprawia się w pozostałych apelacjach na terytorium Galicji: D.O. Ribeira Sacra, D.O. Ribeiro, D.O. Monterrei (za wyjątkiem D.O. Valdeorras). Albariño zwykło się tam używać do produkcji win w kupażach z pochodzącymi z innych autochtonicznych odmian Galicji, głównie treixadura, loureiro i godello.
Kolejnym ważnym regionem, w którym używa się winogron pochodzących z tego szczepu winorośli jest północna Portugalia. Tam znajduje się jeden z jej najważniejszych regionów winiarskich: Minho, który nazwę wziął od rzeki. W ramach apelacji produkuje się tam popularne vinho verde. "Verde" (zielony) wcale nie odnosi się koloru jagód odmiany alvarinho. Wina o tej nazwie mogą należeć do grupy białych, czerwonych jak i różowych. Mimo tego najlepsze białe, rześkie i delikatne vinho verde produkuje się właśnie z "portugalskiego" albariño". Poza Hiszpanią i Portugalią szczep ten z powodzeniem zaadoptował się w USA (regiony Santa Ynez Valley, Clarksburg i Los Carneros AVAs). Aktualnie winorośl odmiany albariño sadzi się eksperymentalnie w winnicach australijskich i nowozelandzkich.
Charakterystyka win odmianowych ze szczepu albariño
Aby otrzymać dobre wino albariño potrzebna jest drobiazgowa selekcja jagód w pierwszym etapie winifikacji. Zwykle na tym poziomie przepada prawie połowa zebranych w winnicy winogron. Później następuje maszynowe odszypułkowywanie owoców i mamy gotowy materiał niezbędny do powstawania moszczu w kadziach ze stali nierdzewnej. To powolny proces wymagający wzmożonej kontroli temperatury otoczenia w winiarni. Tak samo ważny jest etap, który następuje po przepompowaniu wina oddzielonego od większości osadu do kolejnego zbiornika ze stali nierdzewnej. Tam następuje proces spoczynku, w trakcie którego urzędnicy z ramienia apelacji D.O. Rías Baixas sprawdzają jego skład i certyfikują wybrane kadzie. Kiedy wino uzyska właściwą równowagę następuje etap butelkowania. Młode albariño nadaje się również do fermentacji malolaktycznej oraz w dębowych beczkach, gdzie nabiera dodatkowej głębi aromatyczno-smakowej. Mimo to bezapelacyjnie przegrywa w tej kwestii z innym endemicznym białym szczepem galicyjskim, Godello.
Typowe, młode wino albariño ma bladożółty kolor opalizujący na zielono lub słomkowo. Posiada elegancki, bogaty, owocowo-kwiatowy aromat w którym dominują nuty brzoskwiniowe lub morelowe, cytrusowe, jabłek, jaśminu i białych kwiatów. Zapach nie jest intensywny, ale długotrwały. W smaku jest świeże i subtelne, o średnim ciele. W ustach wyraziste i aksamitne. Posiada dobrze wyważoną kwasowość (7 do 9 g/l). Jego naturalna zawartość alkoholu jest optymalna jak dla białych win (11 do 13%), nie ma więc potrzeby kupażowania. Powinno się je pić maksymalnie do 3 lat od momentu zbiorów winogron (rocznika). Niezastąpione z owocami morza i kuchnią azjatycką (dania na bazie ryżu, sushi).
Najlepsze albariño cechuje także obecność w bukiecie bardzo subtelnych, słonych nut. Szczep ten doskonale sprawdza się w procesie dojrzewania wina nad osadem z drożdży. Trunek uzyskuje wówczas bardziej jedwabistą strukturę, dodatkową głębię aromatyczność oraz żywotność.
