Budowa neogotyckiego kościoła Temple Expiatori de la Sagrada Família rozpoczęła się w 1882 roku. Dosyć niespodziewanie powierzono ją 31-letniemu wówczas architektowi. Gaudi wielokrotnie zmieniał projekt świątyni, który z czasem stawał się coraz bardziej wizjonerski, zarówno w sferze nowatorskich rozwiązań technologicznych, architektonicznych, jak i związanej z nim symboliki. Ten, jako głęboko wierzący człowiek, coraz bardziej oddawał się udoskonalaniu swojego przyszłego dzieła. O ile na początku był w stanie realizować projekty innych budowli w stolicy Katalonii, o tyle ostatnie 15 lat swojego życia spędził praktycznie jedynie na placu budowy Sagrada Familia. Zginął 7 czerwca 1926 roku potrącony przez tramwaj na skrzyżowaniu Gran Via de les Corts Catalanes z ulicą Bailèn.
Zarówno architektura jak i ornamentyka fasad oraz wnętrza Sagrada Familia przesiąknięte są ogromem chrześcijańskiej symboliki. Żmudną pracę nad ukończeniem bazyliki kontynuowali po nim jego przyjaciele i współpracownicy, a po nich wybitni architekci i artyści z całego świata, którzy właśnie w ten sposób starają się oddać hołd jego geniuszowi. Kościół ten swoją wielkością i architektonicznym przepychem miał nawiązywać do budowy najwspanialszych gotyckich katedr. Odczytaniem wszechobecnej symboliki zajął się m.in. dziekan Wydziału Teologii Katalonii w Barcelonie, Armand Puig, w książce zatytułowanej "La Sagrada Familia según Gaudí: Comprender un símbolo" (Sagrada Familia według Gaudiego: Zrozumieć symbol). Poniżej przedstawiamy zapewne jedynie fragment klucza do zrozumienia duchowej oraz fizycznej głębi tej fascynującej budowli.
Sagrada Familia i liczby.
18 wież - symbolizują liczbę 12 apostołów, 4 ewangelistów, Chrystusa oraz Dziewicę Maryję.
Wymiary podporządkowane są proporcjom opartym o liczbę 7,5 stanowiącą bazowy wymiar. Najważniejsza z punktu widzenia każdej świątyni jest długość głównej nawy. W przypadku tego pięcionawowego kościoła to 90 m (7,5 x 12), gdzie wielokrotność 12 symbolizuje dwunastu apostołów. Wysokość głównej nawy w bazylice Sagrada Familia to 45 m (7,5 x 6). Długość transeptu (nawy poprzecznej) liczy 60 m (7,5 x 8 lub 5 x 12), a jego szerokość 30 m (7,5 x 4). Apsyda ma wysokość 75 m (7,5 x 10).
Sagrada Familia i geometria.
Architektura jak wiemy opiera się na geometrii. W przypadku architektury Gaudiego mamy do czynienia z niezwykłą i niebywale odważną geometrią opartą na najbardziej skomplikowanych krzywiznach: paraboloidach hiperbolicznych, paraboloidach eliptycznych, hiperboloidach eliptycznych, hiperboloidach parabolicznych, helikoidach, konoidach czy elipsoidach. Paraboloida eliptyczna składa się z dwóch płaszczyzn symetrii posiadających jedną oś. Ich liczba i nieskończoność symbolizować może Świętą Trójcę w wieczności: Ojca, Syna i Ducha Świętego.
Sagrada Familia i ornamentyka fasad.
Fasady biorą swą nazwę od zdobiących je portali ściśle związanych z ewangeliami i swoją nastrojowością nawiązują do trzech głównych rodzajów literackich. Fasada Narodzenia (Fachada del nacimiento), jedyna ukończona w znacznej mierze za życia Gaudiego ma liryczny, radosny charakter związany z narodzinami Zbawiciela. Fasada Męki Pańskiej (Fachada de la Pasión) ma zdecydowanie przejmującą i ponurą wymowę kojarzoną z dramatem. Z kolei Fasada Chwały (Fachada de la Gloria) ma epicką wymowę.
Sagrada Familia i organiczna forma budowli.
Gaudi doskonałości dopatrywał się w naturze. Dał temu wyraz nie tylko w projekcie Sagrada Familia. Jednakże tutaj, ze względu na rozmiary budowli i jako że było to jego ostatnie dzieło, można dostrzec najwyraźniej organiczność architektonicznych form. Występują tutaj cztery główne królestwa natury.
Królestwo roślin. Potężne, rozgałęziające się ku górze kolumny znajdujące się w nawie głównej przypominają gęsty, kamienny las. 36 "drzew" łączy się jedynie ze sklepieniem, pozostałych 16 wkomponowanych jest również w mury świątyni. Łączna liczba 52 to tyle ile jest wszystkich niedziel w ciągu całego roku za wyjątkiem Niedzieli Wielkanocnej.
Królestwo zwierząt. Symbole zwierząt są wszechobecne w ornamentyce Sagrada Familia (najwięcej znajduje się na Fasadzie Narodzenia). Są to stworzenia reprezentujące zarówno dobro (jagnię symbolizujące Chrystusa, gołębica symbol Ducha Świętego) jak i zło (wąż z jabłkiem jako symbol szatana, rozmaite gady i płazy).
Królestwo minerałów. Przypominają o tym witraże oraz pofałdowana powierzchnia Fasady Narodzenia, która ma odzwierciedlać krajobraz katalońskich gór Montserrat.
Królestwo człowieka. Najwyraźniej odzwierciedlone w głównym portalu Fasady Męki Pańskiej, najbardziej naturalistycznej, która za pomocą kanciastych brył tworzących pasyjne rzeźby trafia do serc osób, które ją oglądają. Na dole znajduję się sześć pnących się ku górze kolumn. Symbolizują one główne kości człowieka (ukrzyżowanego Chrystusa) razem ze strukturą przylegających do nich ścięgien. Powyżej dopełnia je 18 innych kolumn, łącznie 24 czyli tyle ile kości mają ludzkie żebra.
